Moris Deni (fr. Maurice Denis; 25 noyabr 1870[1][2][…] – 13 noyabr 1943[1][2][…]) — Fransız rəssam, incəsənət nəzəriyyəçisi və simvolizmin mühüm nümayəndələrindən biri.[5] O, Nabi qrupunun əsas üzvlərindən biri kimi tanınır və sənətə ruhani və dekorativ yanaşması ilə fərqlənirdi.[6] Deni həm rənglərin harmoniyasını, həm də mənəvi məzmunu ön plana çıxaran sənət anlayışı ilə XX əsrin modernizm cərəyanlarına təsir göstərib.
Moris Deni | |
---|---|
fr. Maurice Denis[1] | |
![]() | |
Doğum adı | Maurice Amédée Eugène Denis |
Doğum tarixi | 25 noyabr 1870(1870-11-25)[1][2][…] |
Vəfat tarixi | 13 noyabr 1943(1943-11-13)[1][2][…] (72 yaşında) |
Vəfat səbəbi | nəqliyyatın insan üzərindən keçməsi[d] |
Fəaliyyəti | illüstrasiyaçı[d], yazıçı, incəsənət tənqidçisi[d], litoqraf, rəssam, sənətşünas, incəsənət nəzəriyyəçisi[d] |
Təhsili | |
Janrlar | portret, peyzaj, məişət janrı |
Stillər | simvolizm[3][4], Pont-Aven məktəbi, Nabi (qrup) |
Üzvlüyü |
|
Mükafatları |
![]() |
![]() |
Moris Deni 1870-ci ildə Fransanın Qrinvill şəhərində anadan olub. O, gənc yaşlarında incəsənətə böyük maraq göstərib və "Ecole des Beaux-Arts" və "Académie Julian" kimi məşhur incəsənət məktəblərində təhsil alıb. Deni burada Pol Serüzye və digər gənc sənətçilərlə tanış olaraq Nabi qrupunun yaranmasında mühüm rol oynayıb.[7]
Deni Nabi qrupunun fəal üzvlərindən biri kimi, incəsənətdə formaların və rənglərin simvolik mənalarını araşdırıb. O, 1890-cı illərdə “Sənət əsəri dekorativ olmalıdır” fikrini müdafiə edərək, modernizm yanaşmaların inkişafına təkan verib. Onun rəsmlərində tez-tez dini mövzular, gündəlik həyat səhnələri və təbiət təsvirləri yer alırdı.[8]
Deni, incəsənətin yalnız vizual ifadə vasitəsi olmadığını, həm də mənəvi bir dəyər daşımalı olduğunu vurğulayıb. O, orta əsr freskalarından və intibah dövrü incəsənətindən ilham alaraq, monumental və dekorativ incəsənətə xüsusi diqqət yetirib. Onun "İncəsənət yalnız reallığı əks etdirmək deyil, həm də ruhu qidalandırmaq üçündür" ifadəsi, onun incəsənət fəlsəfəsini əks etdirən əsas fikirlərdən biri olub.[9]
Moris Deni XX əsrin əvvəllərində həm rəssam, həm də incəsənət nəzəriyyəçisi kimi fəaliyyətini davam etdirib. O, həmçinin dini sənətin bərpası ilə məşğul olmuş və bir çox kilsə freskalarını bəzəyib. Denis 1943-cü ildə vəfat etsə də, onun incəsənətə gətirdiyi dekorativ və ruhani yanaşma müasir incəsənət dünyasında hələ də təsirini saxlayır.[10]
Deni, Nabi qrupunun əsas simalarından biri kimi incəsənət tarixində mühüm yer tutur. Onun dekorativ incəsənətə və mənəvi dəyərlərə olan marağı, simvolizmin inkişafına və modernist hərəkatların formalaşmasına böyük təsir göstərib. Bu gün onun əsərləri muzeylərdə və şəxsi kolleksiyalarda qorunaraq, onun irsini yaşadır.[11]