Vikipediya Muzakiresi Meqale Adlari Arxiv 1 - Wikipedia - Sevgim.az

Biz indi gərək məqalə yaratmaq üçün ümumi qaydaları təsbit edək. Başqa sözlə son zamanlarda elə problemlərlə üzləşirik ki bu artıq labüddür. Əsasən şəxslər haqqında məqalələrdə ad-soyad və ya ad-ata adı-soyad mənim üçün elədə böyük fərqi yoxdur. Amma sadəlik xatirinə və əvvəlki müzakirələri yada salaraq ad-soyad ardıcıllığına üstünlük verirəm.

Məqalə adları ilə bağlı digər problemlərin həlli qısa zamanda sona yetməsi labüddür.

1. Məsələn Səfəvilər haqqında iki məqalə var idi--Səfəvi İmperiyası və Səfəvi sülaləsi (indi onlar Səfəvilər adı altında birləşib). Bəlkə adı yenidən Səfəvi sülaləsi edək? Amma məncə Səfəvilər daha uyğun addır. və ya Qaraqoyunlular sülaləsi yoxsa Qaraqoyunlular
2. Adın sonuna -lar² şəkilçisi artırmaq lazımdır yoxsa yox?

Müzakirə:Linux ardı.

1. Hansından istifadə etməli-Orijinal adlardan yoxsa Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırılmış adlardan.

Burada isə mən adların azərbaycan dilində tələffüz qaydalarına üstünlük verilməsinin tərəfdarıyam. Çünki dünya dillərində elə səslər var ki, Azərbaycan dilində o olmaya bilər. Başqa sözlə Linux-un Linuks olması məqsədəuyğundur. Amma bu zaman əlavə problemlər meydana çıxır. Gəlin razılaşaq ki, bu sahədə heç birimiz mütəxəsis deyilik ( varmı? ), yəni düzgün necə yazaq bunu müəyyənləşdirməkdə çətinlik çəkəcəyik. Dilçilik İnstitutunun isə bu vaxta kimi buna dair qərarlarının olduğunu eşitməmişəm. Beləliklə uzun və yazılışı ilə deyilişində fərqlər çox olan sözlərin olduğu kimi qalmasının tərfdarıyam. Çünki bu zaman tanış firmaların adları "iyrənc" bir forma alır. Özünüz müqayisə edin Windows XP- Vindəuz EKSPİ və ya Amnesty International- Əmnisti İntənəşənl.- A_M_D

Yuxaridaki teklifin birinci hissesi ile razilasiram amma ikinci hisseden bele cixir ki, Azerbaycan dilinde olan ensiklopediyada Azerbaycan elifbasinda (Sohbet Az-vikinin Latin qrafikali hissesinden gedir) olmayan herflerden istifade edilecek ve ya elifbada olub ferqli dillerde ferqli cur teleffuz edilen herfler orijinalindaki kimi yazilacaq. Men buna qarsiyam. Bu vikipediya Azerbaycan dilinde danisanlar ucun nezerde tutulub, ona gore de birinci onlarin ehtiyaclari nezere alinmalidir. Xarici adlari transliterasiya edereken mutleq orijinal dilindeki teleffuzu kimi etmeye ehtiyac yoxdur. Amnesty sozunde meselen tekce y herfini i herfi ile evezlemek kifayetdir. Indi bu barede umumi qayda qebul etmek mumkun deyil. Ona gore de en yaxsisi her ad barede ayriliqda muzakire edib qerara gelmek lazimdir. Umumi olaraq amma onu razilasdirmaq lazimdir ki, meqale adlarinda Azerbaycan elifbasinda olmayan ve ya olsa da basqa dilde basqa cur teleffuz olunan herfler islenecek ya yox. --TimBitsتِمبِتس 15:30, 22 Mart 2007 (UTC)

Onda gəlin belə edək- Azərbaycan əlifbasında olmayan hərfləri dəyiştirək. Misal üçün W, β , ä və s. Həmçinin tez-tez təkrar olunan hərf-səs çevrilməsini, yuxarıdakı misalda olduğu kimi y-i, e-i, oo-u və s.--A_M_D 16:36, 22 Mart 2007 (UTC)

Bu teklife men raziyam. --TimBitsتِمبِتس 16:47, 22 Mart 2007 (UTC)

Gəlin onda deyildiyi kimi hər ad barədə ayrı-ayrı müzakirə aparaq. Məsələn aşağıdakıları necə transliterasiya etmək olar

• C dili
• C++ (C plus plus) dili
• C# (C Sharp) dili
• Windows XP

Diqqetinize catdırmaq istediyim bezi noqteler:

• Bu adlar hansı şekilde transliterasiya olunursa olunsun vikipediyanın istifadeciler terefinden axtarılib tapilmasina müeyyen zerbe vuracaq. Yeqin hami qebul eder ki adi bir istifadeçi google-da(ve ya başqa muherrikde) Windows XP yazaraq axtarış aparacaqdır. Google-ın axtarış indeksini emele getirmesinde en muhum faktorlardan biri sehifenin html başlığıdır (yeni <title> teqleri arasindaki metndir.) Bu ise vikipediya üçün meqale adidir. Yeni, bir qayda olaraq title-a üstünlük verilir(Elbette title-ın mezmun terefinden desteklenmesi, interwiki linlkeri kimi faktorlar da var, amma hazırda bu movzunun xaricine çox çıxacaq). Qısacası meqalenin icerisine orijinal adi bir defe yazmaq indeksleme işinde cüzi ehemiyyete malikdir. Redirect-lere geldikde ise onlar başqa meqsedler üçün nezerde tutulub.

• (Bu hisse bir qeder subyektiv olabiler) Elbette ki hamimiz indiye qeder Azerbaycan dilini sırf Azerbaycan dilinin o anki qrafikasında olan herflerle yazıb oxumuş ve bunu bir qanun olaraq qebul etmişik(belke de bu ele qanundur, burda ne ise sehv yönlendirme olmasını istemirem). Ona gore xarici herflerin dilimizde istifadesi bizim uchun chetin bir problemdir. Amma onu da bilirik ki bu yalnız azerbaycanlıların problemi deyil. Belke de indiki globallaşma şeraitinde bunu artiq problem olaraq gormemeliyik ve vikipediya bu sahede oncu olmalidir. A_M_D-nin de yuxarıda qeyd etdiyi kimi Dilçilik İnstitutunun bu vaxta kimi bu prolemlere dair qərarlarının olduğu bilinmir.

Sed 18:31, 22 Mart 2007 (UTC)

Axtarış verərkən həqiqətəndə hamı standart ad altında axtaracaq. Amma bunu qismən məqalə başlarkən standart adı yazmaqla həll etmək olar. Düzdür bu title axtarışı kimi səmərəli olmayacaq amma məncə xeyri dəyəcək.

O ki, qaldı Azərbaycan dilinə yeni hərflərin daxil edilməsinə, mən buna razı deyiləm. Ümumiyyətlə bu qaydalar Azərbaycan elmində artıq mövcuddur. Başqa dillərdən Azərbaycan dilinə keçən istənilən görkəmli şəxsin adı və ya ixtira mütləq Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırılmışdır. Sadəcə olaraq son zamanlar peyda olan terminlər (kompyuter terminləri və ya şirkət adları) Azərbaycanda elmində yaranmış olan sükutun ucbatından öz həllini tapmayıb (səhv etmirəmsə bizdə kompyuter terminlərini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmağa və Azərbaycan dilində ƏS yaratmağa Windows cəhd edəndə, məlum oldu ki, bizdə hələdə mouse, siçan və ya mışka adlarının hansına üstünlük verməyi və ya yeni termin daxil etməyi müəyyənləşdirməyiblər, hələ digər terminləri demirəm... ). İstəsəz məni mühafizəkar adlandırın amma bizə artıq mövcud olan elmi ənənəni pozmağa heç kim ixtiyar verməyib. Bizim qarşımızda duran əsas məqsəd həmin bu terminləri Azərbaycan dilində necə ifadə etməkdir! --A_M_D 19:38, 22 Mart 2007 (UTC)

Men öz adıma sizi qetiyyen mühafizakar adlandırmıram. Eksine bütün fealiyyetleriniz alqışlayır ve teşekkür edirem. Eslinde burada en doğru yolu tapmaq menim özüm üçün de çox maraqlıdır. Bunun üçün de elbette ki fikirlerimizi seslendireceyik ve bunlar bir birine hemişe zidd oladabiler olmaya da biler. Doğru yolu ancaq bele tapacağıq.

Verdiyiniz misalların hamısında transliterasiya veya tercüme olmalıdır:

• şexs adlarının transliterasiyası her zamanki kimi olmalıdır.
• İxtiralar yene tercüme edilmelidir.
• Kompyuter terminleri tercüme edilmelidir

Bunların heç biri mence problem deyil. Olmayan termini tercüme etmek asandır. Meselen bu vikipediyanın tercümesinde de bele problemler vaxtile çıxmışdı ve onlar hell oldu.

Mübahiseli adlar ise bu kateqoriyaların heç birine daxil deyil, müeyyen menada termin adlandırmaq olar belke amma software-le C++ eyni kateqoriyada değil. Problemli adlar marka/model/mehsul adlarıdır ve bunlar sayısız hesabsızdır ve süretle çoxalırlar. Bu son cümlem qetiyyen hansısa qaydaya(orijinalı götürmek veya transliterasiya etmek) üstünlük verilmesini de ifade etmir. Amma C++ yerine Sİ PLAS PLAS yazmaq veya Sİ++ yazıb Sİ Üstegel Üstegel oxumaq qetiyyen ciddi görünmür (burda men mühafizekarlıq edirem deyesen:) )

Belke bezi adlar istisna olmalıdır. Meselen Linuks pis seslenmir.

Onu da deyim ki maraqlı diskussiya üçün minnetdaram.--Sed 20:22, 22 Mart 2007 (UTC)

Məndə öz növbəmdə şadam ki, ümumi konsensusa tez gələ bilir, vikipediyanı zənginləşdiririk. Xoş sözlərə görə minnətdaram.

Şəxs adları artıq tərcümə olunub (ASE-dən istifadə edə bilərik), orada olmayanları isə Mətbuatda və ya müasir elmi ədəbiyyatlarda olduğu kimi qəbul edə bilərik. Texnika adlarını da digər xarici adlar kimi həll edə bilərik hətta onlarn bir qismi artıq ASE-də var, Kompyuter terminləri sahəsində isə biz həqiqətəndə pioner olmalıyıq. (Sözarası FAQ sözünü necə tərcümə edək? --Tez-tez verilən suallar, Təkrar soruşulan suallar yoxsa nə?)

Bu qaydalar + - və s. işarələrə aid deyil, yəni bu işarələr olduğu kimi qalmalıdır. O ki, qaldı C-nin Sİ kimi tələffüzünə burada artıq mövcud qayda var. Kimya kursu kimin yadındadırsa o bilər- H₂SO₃ və H₂CO₃. Birinci halda halda ES- ikinci halda isə SE. Yəni elmi ədəbiyyatlarda C nin SE kimi tələffüzünə rast gəlmək olar. Demək C C olaraq qalır. Yaradılan hər firma və ya marka haqqında məqalə yaratmağa ehtiyac yoxdur. Yalnız önəmlilərini və ictimaiyyətə daha çox tanınanlar haqqında yaratmaq lazımdır.

Həqiqətəndə maraqlı diskusiyadır, HAMIYA təşəkkürlər :) --A_M_D 21:17, 22 Mart 2007 (UTC)

Verdiyiniz H₂SO₃ və H₂CO₃ misalları maraqlıdır. Mene bele gelir ki burdaki herfler her hansı dildeki söz veya ifadenin dilimizde olduğu kimi işledilmesinin nümunesi yox, kimya elminin qebul etdiyi beynelxalq notasiyadır (Burdaki reqemler de Azerbaycan dilinde oxunur). Burdaki latın herfleri sadece dar bir çerçivede - formulizasiyada - işledilebilir. Yox eger bele olmasa bu onsuz da latın herflerinin Azerbaycan dilinde işlenilebildiyini göstererdi ki bu da bütün problemi hell ederdi(riyaziyyat ve fizikada X, W kimi herfler de bu menada sıx işlenir). C++ ise konkret bir danışıq dilinde yazılmış sözdür. (Kodlanmış kimi görünse de.) Amma bu misal başqa bir nümune vermeme kömek etdi: PL/1 (Programming Language One).

Veziyyetden çıxabilmediyim nöqteye geldikde, deyek ki:

• C++ eyni yazılsın ve si plas plas oxunsun
• PL/1 eyni yazılsın ve pi el van oxunsun
• C# eyni yazılsın ve si şarp oxunsun

Bes Java, Delphi. Bunlar cava/yava veya delfi/defay kimi yazılarsa, digerlerinden ferqlilik gösterecek.

Yazmazsaq da Azerbaycan dilinde xarici sözlere yer verilecek.

FAQ sözü üçün Təkrar soruşulan suallar veya Tekrarlanan suallar olabiler

Bu söz de mene başqa bir şey xatırlatdı:) SQL (Structured query language) bu da bir dil olsa da menim fikrimce problem teşkil etmir. Çünki, bir terminden daha deqiq desek mövhumdan söhbet gedir ve sekuel veya SSD kimi transliteriasiya veya tercüme olunabiler. Amma bir marka olan MS SQL veya MySQL bele deyil!

--Sed 00:04, 23 Mart 2007 (UTC)

Mənim hələki son nəticəm belə səslənir:

Bu tip terminləri olduğu kimi saxlayaq (bura şirkət və ya ticarət markaları və s. aid deyil). Bu cür terminlərə C, +, + işarələrinin (C++ timsalında) birləşməsi kimi baxmayaq. Bunu ümumi bir işarə kimi qəbul edək. Rus vikipediyasında belə bir qaydaya rast gəldim - ru:Википедия:Именование статей#Языки программирования bu qayda ilə tam razıyam. Amma Windows XP, Linux və s. bu qayda ilə getməməlidir, yəni bu terminləri sadə transliterasiya edə bilərik (yuxarıda bu haqda fikrimi demişəm- 3 abzas).--A_M_D 09:57, 23 Mart 2007 (UTC)

ru:Википедия:Именование статей#Языки программирования bu qayda ilə mən də razıyam. Beləliklə bu qayda işlənərsə proqramlama dillərinin problemi həll olur. Bu link həqiqətən yararlı oldu, təşəkkürlər.

Digərləri barədə mənim hər hansı yöndə dəqiq fikrim yoxdur. Ona görə də bəlkə yuxarıda da dediyim kimi bəzilərini istisna etməliyik və məsələn Linuks yazmalıyıq amma Windows XP barədə heç bir fikrim yoxdur. Azərbaycanca mətbuatda (elmi ədəbiyyat demirəm, onsuz da yəqin ki yoxdur) bu sözlərin necə işlədildiyini görəbilsəydik yaxşı olardı amma yəqin ki belə nümunələri tapmaq çox çətin olacaq(?). Elə problemlərin əsas kökü də bundadır. İstifadəçilər nə isə "kəşf etmək" məcburiyyətindədirlər. Bu da vikipediya prinsiplərinə ziddir.--Sed 19:15, 23 Mart 2007 (UTC)

• Linuksla baslayan diskusiyanin ucu bucagi gorunmur :) bunlari oxuduqca sevinirem, cunku biz azerbaycanalilar bilirsiz ki asan asan eyni fikire gelmekde biraz qabiliyetsizik amma burada vikipediya yolunda bomba kimi ilerleyirik :) hamiya alqislar. bu tebii sovet vaxtinadaki el calanlardan cox ferqli seydi. filozoflugu bir terefe buraxib uzun sozun qisasina gelirem. Dostlar, basa dusduyum qederiyle 5 yuxari 3 asagi mueyyen konsensuslara gelinir/gelinib burda. indi bunlar "needs to be written down". Bele bir sey teklif edirem. gelin bu diskusiyani "Meqale adlandirma qaydalari" (yeri gelmisken bu bolum 'komek'de olmalidir 'vikipediya'da??) meqalesinde davam edek. Qaydalari yazmaga baslayaq ve alt basliqlar etrafinda diskusiyani davam edib, qaydalarimizi yaradaq. Alqis olsun azerbaycan ogullarina :D aruz 15:22, 23 Mart 2007 (UTC)

Doğru deyirsiniz bu bölümün harada olacağını('komek-de yoxsa 'vikipediya-da) deqiqleşdirib meqaleni yaradaq ve müzakireni de oraya köçürek. Xoş sözler üçün sağ olun. --Sed 19:26, 23 Mart 2007 (UTC)

Bu məsələdə də razılığa sevindim.

Mən müasir nəşrlərdə və elmi ədəbiyyatda ASE-də olmayan şəxslərin adlarını axtarmağı nəzərdə tutmuşdum. Kompyuter terminləri orada olsa idi nə dərd. Vindovs XP - pis görünmür. Aruzun fikrini dəstəkləyirəm, amma sözü deyibsə qoy əməl etsin :) Biz isə sonrada lazımi düzəlişləri edərik :))--A_M_D 19:49, 23 Mart 2007 (UTC)

Yox, mən bunu sizin dediyinizə istinadən deməmişdim :) Əslində mən günlük mətbuatın - qəzetlərin bəlkə yardımının olabiləcəyini nəzərdə tutmuşdum. --Sed 20:06, 23 Mart 2007 (UTC)

Day neyleyek, dil basin belasidir deyibler. Burada ifade edilenleri dilim dondukce formal dilde yazmaga calisacam. aruz 20:33, 23 Mart 2007 (UTC)

Mətbuatda bu barədə mən ancaq Osman Gündüzovun fikirlərini görmüşəm. O isə orijinal adlardan istifadə edir, əziyyətə düşüb transliterasiya etmək istəməyib. Hə dil başa bəladır:). Digər dillərdən bəzi hissələri götürə bilərsən. Amma kömək edəcəm, narahat olma :) Bu arada digər kömək səhifələrini hazırlamaq da lazımdır. Mən bir-ikisini hazırlamışam, amma bu kifayət etmir. Hamının köməyinə ümid edirəm. Bunuları digər vikipediyalardan uyğunlaşdırıb tərcümə edə bilərik, artıq buna görə nəyisə "ixtira etmək" lazım deyil :) --A_M_D 20:44, 23 Mart 2007 (UTC)

1. Dillər hansı formada olsun: (millət adı)+ca yoxsa (millət adı)+ dili. Misal üçün: farsca yoxsa Fars dili.
2. Türk dilləri qrupuna aid olan dilləri necə göstərək. Məsələn: Azərbaycan dili yoxsa Azərbaycan türkcəsi və ya Özbək dili yoxsa Özbək türkcəsi

1. Diller etnos+dili olaraq olmalidir. Ca² dil adi ucun uygun deyil. Dilin adi fars dilidir. Farsca ise fars dilinde (ne ise) menasindadir.
2. Her hansi dilin resmi adi necedirse ele de gosterilmelidir. --TimBitsتِمبِتس 15:07, 22 Mart 2007 (UTC)
3. Mence de bütün hallarda (millət adı)+ dili forması doğrudur. (millət adı)+ca forması da uyğun yerlerde işledilmelidir. Meselen diger vikipediyalardan az. wikiye olan interwiki linklerindeki metnde --Sed 18:44, 22 Mart 2007 (UTC)

Dillərin yazılışı haqqında ümumi razılığa ( millət+dili ) gəldiyimizə sevindim. Amma məni türk dilləri daha çox maraqlandırır. Azərbaycan Konstitusiyasında səhv emtirəmsə Azərbaycan Respublikasının dili Azərbaycan dilidir yazır. Yaxşı, burda problem yox, məqalə bu cürdə adlandırdıq. Bəs Türk dili məqaləsinə nəyi aid edəcəyik. Türk dilləri ailəsini yoxsa Türkiyə türkcəsini? Əlbəttə biz Türk dili ailəsi və Türk dili məqalələrini ayrı-ayrılıqda yarada bilərik, amma adlardakı məna yaxınlığını istisna etmək olmaz.

Məncə də ASE-də belədir. Amma unutmaq olmaz ki, ASE nə qədər obyektiv olsada Rus idoloji süzgəcindən keçib. Orada isə Türk və Azərbaycanlı anlayışları tamamilə ayrı-ayrı anlayış kimi götürülürdü. Amma yenə də mən ASE-dəki qaydaya əməl etməyin tərəfdarıyam. Dəqiqləşdirmə səhifəsini bəyənirəm. İkinci problem nə qədər tez həll olunsa yaxşı olar. Metaya çıxışı olan varsa lütfən bunu etsin.--A_M_D 21:30, 22 Mart 2007 (UTC)

Kənd meydanında muzakire edilen xususlar əhatsində cərcəvə cizmaga calisdim. daha cox yolu var. buyurun igidler, xanimlar.

"Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasini az-vikinin en esas menbesidir" menasinda bir qayda qebul etmek nece olar? onsuz da bunu uygulayiriq. Adlandirmalarda, en esas prinsip ASEdir, eger varsa. aruz 21:52, 23 Mart 2007 (UTC)

Yox qəti demək lazım deyilki, ASE əsas mənbədir, orada adlar <Soyad>,<Ad><Ata adı> kimi gedir. Sadəcə adın transliterasiyasını oradan götürə biləcəklərini məsləhət görə bilərik. Əgərə əlavə mənbələri (Azərbaycan dilində) varsa ondan istifadə edə bilərlər.--A_M_D 07:40, 24 Mart 2007 (UTC)

Gelecekde meqaleler etrafinda ferqli fikirler olacaq. Bu ferqli fikirlerin ixtisaslara gedib cixmamasi ucun, onsuz da aramizda yazilmamis bir konsensus olan "ASE'nin esasa menbe olmasi" fikrini qayda kimi yazarsaq muzakireler daha saglam olar dusunurem. Tebii ki, ASEde hersey duzdur demek olmaz, hetta bir cox sey sehvdir, bunun da elave ederek (yeni rus suzgecinden kecmis olmasi, kohne olmasi) bele bir qayda elave etmek olar. aruz 10:16, 24 Mart 2007 (UTC)

P.S. Millət+ca formasına dair Sedin fikirlərindən sonra yadıma bir şey düşdü-- Digər dillərdən Azərbaycan vikipediyasına interviki artırdıqda Azərbaycan yazır (Azərbaycanca yox!). Bunu necə həll edə bilərik? Digər dillər (English, Türkçe, Русский) heç biri dövlət adı ilə qeyd edilməyib. --A_M_D 19:49, 22 Mart 2007 (UTC)

Turk dili dedikde Turkiye Respublikasinin resmi dili basa dusulur. Turk dilleri ise bu dilin de daxil oldugu dil ailesi. Ona gore de sohbet dil ailesinden getdikde bu Turk dilleri ve ya Turk dil ailesi adlandirila biler. ASE-de de menim yadimda qaldigina gore teqriben beledi. Mena yaxinligi da ki, orda da var ve bu illerdir olub, tarixi-siyasi proseslerin neticesidir. Onun ucun deqiqlesirme sehifesinden istifade etmek olar. Ikinci problem ise eslinde birbasa bizim problem deyil. Men bir ara onu deyismeye calisdim. Indi bu vikiye ola kecidlerde Azerbaycan yazilir. Dogrusu Azərbaycan dili/آذربايجان ديلی olmalidir. Bunu ya tek tek vikilerin idarecilerinin ya da meta vikideki idarecilerin nezerine catdirmaq lazimdir. --TimBitsتِمبِتس 20:28, 22 Mart 2007 (UTC)

dogru olanin "Azerbaycan" deyil Azerbaycanca veya 'azerbaycan dili' oldugunda hemfikirem, tebii ki ereb elifbasi da elave edilmeli. Ancaq Azərbaycan dili/آذربايجان ديلی formati cox uzundur, ve yeqin bir cox sehifede en uzunu bizim versiya oldugu ucun, sehifenin formatini deyisdirecekdir. Birde en uzun olub goze batmaq ne qeder reputativdir?. Onun yerine biraz bezi seylerden kecib Azərbaycan/آذربايجان seklinde yada Azerbaycanca/آذربايجانca seklinde yazmaq daha yaxsi olar.

Kicik not: Yadima dusmusken guney qrafikasinin oyrenebileceyim yaxsi menbe bilirsiniz mi? aruz 10:49, 24 Mart 2007 (UTC)