. Sevgim.az

Vergi Uygunsuzlugu - Wikipedia - Sevgim.az

Ana Səhifə - Vergi Uygunsuzlugu

Vergi uyğunsuzluğu və ya vergi qanunvericiliyinə əməl edilməməsi — vergi ödəyicilərinin vergi qanunvericiliyinə tam riayət etməməsi, vergi öhdəliklərini düzgün və vaxtında yerinə yetirməməsi halları toplusu.[1] Bu anlayış hüquqi, inzibati və etik aspektlərə malik olub, həm fərdi şəxslər, həm də korporativ subyektlər tərəfindən edilə bilər. Vergi uyğunsuzluğu həm qəsdən (vergi fırıldağı), həm də səhlənkarlıq nəticəsində baş verə bilər.[2]

Vergi ödənişinə əməl etməyən şəxslərə vergi etirazçıları və vergi müqavimətçiləri daxildir.[3] Vergi etirazçıları vergi qanununun alternativ şərhlərindən istifadə edərək vergiləri ödəməkdən yayınmağa çalışırlar, vergi müqavimətçiləri isə vicdanlı səbəblərə görə vergi ödəməkdən imtina edirlər. Birləşmiş Ştatlarda vergi etirazçıları hesab edirlər ki, Federal Ehtiyat Sisteminin vergitutması konstitusiyaya ziddir, vergi müqavimətçiləri isə daha çox onların qarşı çıxdıqları xüsusi hökumət siyasətləri üçün ödəniş etməməkdən narahatdırlar. Vergitutma çox vaxt ağır hesab edildiyi üçün hökumətlər ən qədim dövrlərdən bəri vergilərə əməl etməmə ilə mübarizə aparırlar.[4]

Vergi uyğunsuzluğu ilə mübarizə beynəlxalq səviyyədə də aktualdır. Beynəlxalq Valyuta Fondu (IMF), İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OECD) və Avropa İttifaqı kimi qurumlar üzv dövlətlərə texniki yardım və təlimatlar təqdim edirlər.[5] BEPS (ing. Base Erosion and Profit Shifting) təşəbbüsü bu istiqamətdə mühüm qlobal proqramlardan biridir.[6]

Vergi uyğunsuzluğu aşağıdakı əsas formalarda özünü göstərir:[7]

  • Vergidən yayınma – vergi öhdəliklərindən qəsdən boyun qaçırmaq. Bu qanunsuz əməllər vergi fırıldağı hesab olunur.
  • Vergidən yayınmamaq, lakin natamam hesabatlıq – bəyannamələrin düzgün doldurulmaması, gəlirin və ya xərclərin yanlış göstərilməsi.
  • Verilən cərimə və faizlərin ödənilməməsi – inzibati və maliyyə sanksiyalarının yerinə yetirilməməsi.
  • Vergi planlaşdırması ilə sui-istifadə – vergi qanunvericiliyinin boşluqlarından istifadə etməklə az vergi ödəməyə çalışmaq (bəzi hallarda bu da uyğunsuzluq hesab edilə bilər).

Mündəricat

  • 1 Qaçma və yayınma arasındakı fərqlər
  • 2 Avropa
  • 3 İstinadlar
  • 4 Xarici keçidlər

Qaçma və yayınma arasındakı fərqlər

redaktə
 
2000-ci illərdə vergi məlumatlarının mübadiləsinin vergiyə riayət olunmasını təmin etdiyi ölkələrdə vergi sığınacaqların sayı azaldı. “Böyük yeddiliyə” Honq-Konq, İrlandiya, Livan, Liberiya, Panama, Sinqapur və İsveçrə daxildir.[8]

Vergidən yayınma və vergi optimallaşdırması (bəzən vergi azaldılması və ya vergi yüngülləşdirilməsi də adlandırılır) kimi terminlərin istifadəsi müxtəlif yurisdiksiyalarda fərqli ola bilər. Ümumi mənada, "yayınma" qanunsuz fəaliyyətlərə, "optimallaşdırma" isə qanun çərçivəsində həyata keçirilən hərəkətlərə aiddir. Bəzi yurisdiksiyalarda isə "yüngülləşdirmə" (mitigation) termini də istifadə olunur. Bu, normativ müddəaların ilkin məqsədinə uyğun həyata keçirilən fəaliyyətlərlə, hüquqi baxımdan qanun çərçivəsində olsa da, həmin müddəanın məqsədinə zidd nəticələr doğuran fəaliyyətlər arasında fərq qoymaq üçün tətbiq edilir. Bu anlayışların hamısı eyni əsas məqsədə – ödənilən vergi məbləğinin azaldılmasına xidmət edir.[9]

Xüsusilə ABŞ hüquq sistemində vergidən yayınma cinayət əməli sayılır və bu, 26 ABŞ Məcəlləsi §7201[10] maddəsinə əsasən tənzimlənir. Bu maddəyə görə, vergi ödəyicisi öz vergi öhdəliyini ödəmədikdə və ya bilərəkdən az ödədikdə (məsələn, James v. United States işində göstərildiyi kimi kriminal niyyət ilə), cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur.[11]

Digər tərəfdən, vergi optimallaşdırması vergi ödəyicisinin vergi öhdəliyini qanuni güzəştlər və kreditlərdən istifadə etməklə azaltmağa çalışdığı halları əhatə edir. ABŞ Daxili Gəlirlər Xidməti tərəfindən bu cür fəaliyyətlər qanuni hesab edilir, lakin bəzi hallarda mülki cərimələr tətbiq oluna bilər.[12]

Ümumilikdə, vergidən yayınma ilə vergi optimallaşdırması arasındakı əsas fərq vergi ödəyicisinin niyyətində – yəni, vergi öhdəliyindən yayınmaq üçün qanunsuz niyyət (mens rea) daşıyıb-daşımamasındadır.[13]

Avropa

redaktə

Riçard Merfi, Siti, London Universitetinin İctimai Siyasət professoru, müxtəlif Avropa ölkələrində vergi boşluğu ilə bağlı aşağıdakı təxminləri hazırlamışdır.[14]

Ölkə Vergi boşluğu
(milyard €)		 Vergi fərqi
ÜDM-ə (%)		 Vergi boşluğu
səhiyyə büdcəsinə nisbət olaraq (%)
  İtaliya 190,9 23,28 172,3
  Almaniya 125,1 10,10 44,0
  Fransa 117,9 11,09 61,0
  Böyük Britaniya 87,5 9,63 43,1
  İspaniya 60,0 14,71 85,4
  Polşa 34,6 21,66 181,0
  Belçika 30,4 14,99 93,5
  Niderland 22,2 8,29 38,5
  Yunanıstan 19,9 26,11 235,7
  Danimarka 17,5 12,84 74,2
  İsveç 16,9 8,07 40,9
  Rumıniya 16,2 29,51 262,0
  Avstriya 12,9 8,25 48,7
  Portuqaliya 11,0 16,09 103,1
  Finlandiya 10,7 10,92 69,8
  Macarıstan 9,1 18,78 171,7
  Çexiya 8,8 14,15 87,6
  İrlandiya 6,9 10,57 49,7
  Slovakiya 5,4 18,52 125,0
  Bolqarıstan 3,8 24,20 197,6
  Xorvatiya 3,5 18,43 139,9
  Litva 3,1 24,36 187,4
  Sloveniya 2,6 16,28 109,8
  Latviya 1,7 20,03 214,6
  Kipr 1,6 21,61 302,9
  Lüksemburq 1,6 7,98 60,7
  Estoniya 1,4 16,99 135,4
  Malta 0,9 25,42 -

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Michael Wenzel. "The Impact of Outcome Orientation and Justice Concerns on Tax Compliance" (PDF). Journal of Applied Psychology. 2002: 4–5. When taxpayers try to find loopholes with the intention to pay less tax, even if technically legal, their actions may be against the spirit of the law and in this sense considered non-compliant. The present research will deal with both evasion and avoidance and, based on the premise that either is unfavorable to the tax-system and uncooperative towards the collective, subsume both under the concept of tax noncompliance.
  2. ↑ Dyreng SD, Hanlon M, Maydew EL. (2008). Noncom Long-run corporate tax avoidance. The Accounting Review.
  3. ↑ Feige, Edgar L. "The Meaning and Measurement of Unobserved Economies: What do we really know about the "Shadow Economy"?". Journal of Tax Administration (30/1). 2016.
  4. ↑ Feige, Edgar L. . pp 265–85. "America's Unreported Economy:Measuring the Size, Growth and Determinants of Income Tax Evasion in the U.S.". Crime, Law and Social Change (57/3). 2012.
  5. ↑ Prebble R, Prebble J. (2010). Does the Use of General Anti-Avoidance Rules to Combat Tax Avoidance Breach Principles of the Rule of Law?. Saint Louis University Law Journal.
  6. ↑ UK’s general anti-avoidance rule process on schedule. T Magazine.
  7. ↑ For example, a Canadian organization describes Canada's law, first passed in 1988 in Section 245 of the Canada's federal income tax act (described here [1]), as invalidating the tax consequences of a tax avoidance transaction if "not conducted for any primary purpose other than to obtain a tax benefit".
  8. ↑ Shafik Hebous (2011) "Money at the Docks of Tax Havens: A Guide", CESifo Working Paper Series No. 3587, p. 9
  9. ↑ George S.K. "The Fine (and Hazy) Line between Tax Avoidance and Tax Evasion". 5 Ct. Uncourt 19.
  10. ↑ "26 U.S. Code § 7201 - Attempt to evade or defeat tax".
  11. ↑ David F. Burg. A World History of Tax Rebellions. Taylor & Francis. 2004. vi–viii. ISBN 9780203500897.
  12. ↑ "The Tax Gap". irs.gov. U.S. Internal Revenue Service. 2019. July 29, 2022 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ Levenson,Maloney.Modeling the Informal Sector:Theory and Empirical Evidence from Mexico[R].Unpublished Manuscript1,996.
  14. ↑ "The European Tax Gap" (PDF). Richard Murphy. January 2019.

Xarici keçidlər

redaktə
  Vikilüğətdə Vergidən yayınma mövzusuna dair məlumatlar var.
  Vikisitatda Vergi uyğunsuzluğu ilə əlaqədar sitatlar var.
  • UK Statistics on Tax Gaps
  • International Financial Centres Forum (IFC Forum) – research into the positive impacts of tax competition and tax planning
  • Tax Justice Network – research into "the negative impacts of tax avoidance, tax competition and tax havens"
  • Tax Me if You Can – PBS Frontline documentary into tax avoidance
  • The Tax Gap Special report from The Guardian about tax avoidance by big business
  • US Justice Dept Press Release on Jeffrey Chernick, UBS tax evader
  • US Justice Dept Press Release on Robert Moran and Steven Michael Rubenstein, two UBS tax evaders
  • US States Atty for Central Dist of California Press Release on John McCarthy of Malibu, Calif, UBS tax evader

Şablon:Cinayət növləri

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Vergi_uyğunsuzluğu&oldid=8254462"
SEVGIM.AZ