 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
Kreyser sonatası (rus. Крейцерова соната) — Lev Tolstoyun 1887—1889-cu illərdə yazdığı povest.
| Kreyser sonatası | |
|---|---|
| Крейцерова соната | |
 | |
| Müəllif | Lev Tolstoy |
| Janr | Povest |
| Orijinalın dili | Rusca |
| Ölkə | Çar Rusiyası |
| Orijinalın nəşr ili | 1890 |
| Tərcüməçi | Rafiq Ağayev |
| Nəşriyyat | Bakı Kitab Klubu (2017) |
| Səhifə | 184 |
| Tiraj | 100 |
| ISBN-13 | 978-9952-8032-4-2 |
| Elektron versiya | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dünya ədəbiyyatının böyük sənətkarları arasında fəxri yer tutan rus yazıçısı Tolstoy öz əsərlərində o qədər böyük məsələlər irəli sürə bilmiş, elə bir bədii qüvvət səviyyəsinə yüksələ bilmişdir ki, onun əsərləri dünya bədii ədəbiyyatında əvvəlinci yerlərdən birini tutub. Povest Tolstoy yaradıcılığında ən çox onu xarakterizə edən cəhətləri: insan hisslərinin insan əməlləri ilə münasibəti, ehtirasların təhlili və s. psixoloji prosesləri, onun qanunlarını, formalarını və insan qəlbinin dialektikasını əks etdirir.
Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.Qatarda baş qəhrəman Vasili Pozdnışev məhəbbət haqqında ümumi söhbətə müdaxilə edir, gəncliyində özünü necə ehtiyatsızlıqla pozğunluq yoluna saldığını təsvir edir, qadın paltarlarının kişi şəhvani istəklərini oyatmaq üçün hazırlandığından şikayətlənir. O, iddia edir ki, kişilər qadınları ehtirasobyekti kimi qəbul etdikcə, qadınlar heç vaxt bərabər hüquqlar əldə etməyəcəklər, eyni zamanda kişilər üzərində hökmranlıq etməkdə davam edəcəklər.
Pozdnışev həyat yoldaşını öldürməsinə səbəb olan hadisələri təsvir edir; pul və ya əlaqə üçün evlənmədiyi üçün (qadın kasıb idi) və evləndikdən sonra da "monoqamiya"ya sadiq qalmaq niyyətində olduğu üçün qürurunun həddi-hüdudu yox idi. Ancaq hər şey dərhal pisləşir, bal ayı nəticə vermir. Üçüncü və ya dördüncü gün Pozdnışev arvadının darıxdığını gördükdə, səbəbini soruşmağa başladı, onu qucaqladı, lakin qadın ağladı və heç nə izah edə bilmədi. O, kədərli və ağır idi, üzündə gözlənilməz soyuqluq və düşmənçilik ifadə olunmuşdu. Pozdnışev hələ başa düşmürdü ki, bu düşmənçilik onun özünə reaksiyadır və müvəqqəti yox, daimi bir vəziyyətdir. Ancaq sonra bir sıra mübahisələr baş verdi və Pozdnışev evliliyin xoş bir şey olmadığını, əksinə, çox ağır olduğunu hiss etdi, amma bunu özünə və ya başqalarına etiraf etmək istəmədi.
Taleyüklü hadisələrdən əvvəl Pozdnışev və həyat yoldaşının artıq beş övladı var idi və səkkiz ildən çox idi ki, evli idi.
Pozdnışev skripka müəllimini evinə dəvət edir, ona ilk baxışdan rədd cavabı və görünüşünə görə qısqanclıq hiss edir, amma yenə də onu qovmur.
Həyat yoldaşı skripkaçıdan çox sevinir və onlar birlikdə Pozdnışevin evində təşkil olunan musiqili gecədə Bethovenin “Kreyser sonatası”nı ifa edirlər. Axşamdan sonra baş qəhrəman hər şeyin tamamilə təbii olduğunu görüb sakitləşir və işinə görə Moskvanı tərk edir.
O, uzaqda olarkən arvadından məktub alır ki, skripkaçı ona bəzi notlar gətirib, baxmayaraq ki, bu barədə razılıq əldə olunmayıb və qəhrəman yenə də qısqanclığın gücünə təslim olub Moskvaya qayıdır. Gecə qəflətən geri qayıdan Pozdnışev skripkaçını həyat yoldaşı ilə görür. Onun gəlişindən hər ikisi çox qorxurlar. Musiqiçi qaçır və Pozdnışev çox güclü qısqanclıq qəzəbi ilə otaqda həyat yoldaşı ilə tək qalır.
Xəbərdarlığın sonu.O dövrdə əsərin qeyri-adi və qalmaqallı olması səbəbindən “Kreyser sonatası”nın jurnalda və ya ayrıca nəşr kimi nəşri senzura tərəfindən qadağan edilmişdi. Yalnız qrafinya Aleksandra Andreyevna Tolstaya, gənc xanım, Böyük Hersoginya Mariya Aleksandrovna ilə və İmperator III Aleksandrla söhbətindən sonra imperator hekayənin növbəti cildlər kimi nəşr olunmağa icazə verdi.[1] Bununla belə, senzura qadağası yalnız nəşrindən xeyli əvvəl siyahılarda yayılmağa və şəxsi evlərdə oxunmağa başlayan povestin cəlbediciliyini artırdı.
1890-cı ildə Amerika poçt xidməti hekayənin çap olunduğu qəzetlərin yayılmasını qadağan etdi. Bəzi amerikalı naşirlər hekayəni reklam etmək üçün ondan ayrı bir broşür şəklində çıxarışlar buraxdılar və simvolik qiymətə Nyu Yorkdakı küçə satıcıları vasitəsilə payladılar. Şəhərdə hətta “Tolstoyun ən yaxşı əsəri, Rusiya hökuməti və ABŞ-ın Baş Poçt rəhbəri tərəfindən qadağan edilmiş Kreyser sonatası” sözləri yazılmış arabalar var idi.[2] Daha sonra ABŞ prezidenti Teodor Ruzvelt Tolstoyu “cinsi əxlaqı pozulmuş adam” kimi təsvir etdi[3].
Povest Rafiq Ağayev tərəfindən Azərbaycan dilinə tərcümə edilib, 2017-ci ildə Bakı Kitab Klubunda, 2019-cu ildə Qanun nəşriyyatında çap edilib.[4]
 |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|