 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
Nammu (həmçinin "Namma" və ya nadir hallarda "Nammun"), qədim Şumer mifologiyasında ilkin yaradılışla əlaqələndirilən su ilahəsidir. O, kosmosun yaradılmasında mühüm rol oynayan, "ilkin suların" təcəssümü kimi qəbul olunan və tanrıların anası kimi təqdim edilən qadın tanrıçadır. Nammu həm kosmik nizamın başlanğıcı, həm də yaradıcı gücün qaynağı kimi tanınır. O, erkən dövr Şumer ilahələrinin ən qədimlərindən biridir və bir çox tanrıların – xüsusən də Enkinin anası sayılır.[1]
| Nammu | |
|---|---|
| Cinsi | qadın[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Nammu haqqında ilk yazılı mənbələr eramızdan əvvəl III minilliyə aiddir. Onun adı ilk dəfə Şumer yazılarında, xüsusilə Ur şəhərində yerləşən mətnlərdə qeyd olunub. Şumer dilində onun adı mixi yazı ilə "𒀭𒇉" (dNAMMA) şəklində yazılır. Ənənəvi olaraq, ilahələrin adlarının qarşısına yazılan "d" işarəsi onun tanrı statusunu ifadə edir.
Ən qədim mənbələrdə Nammu, yaradıcı güc və ilahi başlanğıcın simvoludur. O, insanın yaradılışına səbəb olan ilkin varlıq kimi çıxış edir. Pensilvaniya Universitetinin Oracc layihəsində göstərilir ki, Nammu tanrıların anası, həmçinin ilkin okeanik varlıq kimi qəbul edilirdi.
Onun kişi qarşılığı çox zaman Abzu ilə eyniləşdirilir; lakin bəzi mənbələrdə o, həm müstəqil yaradıcı güc, həm də bütün tanrıların tək başına anasıdır.
Nammu, Abzu ilə birlikdə kosmosun başlanğıcını təşkil edən su elementlərini təmsil edir. "İlkin sular" konsepti daha sonra Akkad, Babil və Assuriya mifologiyasında da yaşamağa davam etmişdir.[2]
Nammu-nun mifologiyadakı ən vacib rolu yaradılışla bağlıdır. O, yalnız, tanrıların anası olmaqla qalmamış, həm də bütün varlıqlarının ilkin başlanğıcını təşkil etmişdir. Yaradılış mifində Nammu-nun təşəbbüsü ilə Enki insanı torpaqdan və palçıqdan yaradır. Nammu burada həm "doğuran", həm "ilham verən", həm də "kömək edən" funksiyanı yerinə yetirir.
Məşhur Şumer yaradılış mifində tanrılar, çox işləməkdən yorulurlar və şikayət etməyə başlayırlar. Bu zaman Nammu onları dinləyərək insanoğlunun yaradılmasını təklif edir ki, insanlar tanrılara xidmət etsinlər. O, oğlana – Enkiyə müraciət edərək palçıqdan insan yaratmasını xahiş edir. Bu, mifin ən həlledici anıdır və Nammu-nun necə şəfqətli və ağıllı bir ilahə olduğunu göstərir.
Nammu burada yalnız yaradılışın başlanğıcı deyil, həm də kosmosdakı nizamın və tarazlığın qoruyucusudur. O, ilahi analıq arxetipinin ən erkən nümunələrindən biridir. Bu yönü ilə Tiamat, Nut, Qaya və digər dünya mifik sistemlərindəki ilkin qadın tanrılarla müqayisə olunur.
Nammu adının mənası "ilkin su' və ya "dərin su" kimi tərcümə olunur. Şumer yazı sistemində onun adı ideoqrafik formada yazılır və bu da onun kosmik gücə malik olduğunu göstərir. Bəzi dilçilər və mifoloqlar onun adını "doğuşun, suyun və yaradılışın anası" kimi də izah edirlər.
Qədim Şumer mədəniyyətində su elementi çox müqəddəs sayılırdı və həyatın əsas mənbəyi kimi qəbul olunurdu. Bu səbəbdən, Nammu-nun adının su ilə bağlı olması onu həm yaradıcı, həm də bəsləyici tanrıça kimi möhkəmləndirir. Onun adı, həmçinin insanın bioloji mənşəyinə simvolik şəkildə istinad kimi də yozulur.
Ur-Nammu e.ə XXI əsrdə Şumerin Ur şəhərində hökmranlıq etmiş məşhur padşahlardan biridir. Onun adı zaman-zaman ilahə Nammu ilə əlaqələndirilsə də, burada birbaşa dini bağlılıq yoxdur. Lakin bəzi tədqiqatçılar Ur-Nammu adının Nammu ilahəsinə həsr edilmiş bir ad ola biləcəyini irəli sürürlər. Yəni "Nammu-nun qulluqçusu", "Nammu-nun himayəsi altında olan" mənası daşımış ola bilər.
Ur-Nammu, Şumer hüququnun ilk nümunələrindən olan "Ur-Nammu qanunları" ilə tanınır və bu da onun dövründə dini və hüquqi sistemlərin necə sıx bağlı olduğunu göstərir.
Nammu, insan şüurunda yaranış, doğuluş və nizam ideyalarının başlanğıc nöqtəsini təşkil edir. O, təkcə tanrıların deyil, bütün kainatın və canlı aləmin anasıdır. Nammu həm suyu, həm analığı, həm də yaradıcı düşüncəni təmsil edir. Onun obrazı Mesopotamiya mifologiyasında digər qadın ilahələr üçün əsas model olmuşdur.
Şumer mifologiyasında qadın tanrıların daha çox yaradılış və məhsuldarlıqla əlaqələndirilməsi Nammu-nun simasında cəmlənir. Onun mövcudluğu və rolu, Mesopotamiya mədəniyyətinin qadına və analığa verdiyi dəyəri göstərir.[3]
 |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|