 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
Əli Laricani və ya Əli Ərdəşir Amuli Laricani (fars. علی اردشیر لاریجانی; 3 iyun 1958, Nəcəf) — İran siyasətçisi, İslam Şurası Məclisinin spikeri (28 may 2008-ci ildən). 2005-ci il avqust ayının 14-dən 2007-ci il oktyabr ayının 20-dək İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi olmuşdur. Şurada İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Əli Xameneinin nümayəndəsi olmuşdur. O, əsasən milli təhlükəsizlik məsələləri, o cümlədən İranın nüvə proqramı üzrə danışıqlara cavabdeh idi.
| Əli Laricani | |
|---|---|
| fars. علی اردشیر لاریجانی | |
_(crop_of_Ali_Larijani).jpg) | |
| 5 iyun 2008 – 28 may 2020 | |
| Sonrakı | Məhəmməd Baqir Qalibaf |
| 15 avqust 2005 – 20 oktyabr 2007 | |
| Əvvəlki | Həsən Ruhani |
| Sonrakı | Səid Cəlili |
| 28 may 2008 – 28 may 2020 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 iyun 1958 (67 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, filosof |
| Dini | şiəlik |
|
|
|
 |
|
| larijani.ir | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
3 iyun 1958-ci ildə İraqın Nəcəf şəhərində anadan olmuşdur.[1] Onun atası Ayətullah Haşimi Mirzə Amuli Şah Məhəmməd Rza Pəhləvi tərəfindən sürgün edildikdən sonra bu şəhərə gəlmişdir. Onlar 1979-cu ildəki inqilabdan sonra İrana köçmüşdürlər.
Laricaninin bir çox qohumları tanınmış siyasətçilərdirlər. Onların ailəsi İranın siyasi arenasında tez-tez "İraq qrupu" adlandırılır. Bu qrupa Əlinin özündən başqa, onun kürəkəni Ayətullah Mürtəza Mütəhhəri, Konstitusiyanın Mühafizə Şurasının üzvü olan qardaşı Sadiq Laricani və 2009-cu ilin avqust ayından İran məhkəmə sisteminin rəhbəri olan Məhəmməd Cavad Laricani, digər qardaşları Bağır və Fazil Laricani, eləcə də Məclisin keçmiş üzvü olan Laricaninin əmisi oğlu Əhməd Təvəkkülü daxildir.[2]
Laricani 1980-ci ildə Tehranın Şərif Texnologiya Universitetini riyaziyyat və kompüter elmləri ixtisası üzrə bitirmişdir. O, Tehran Universitetində fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsi almış və alman filosofu İmmanuel Kant haqqında kitab yazmışdır.[2]
Laricani İranda keçirilmiş prezident seçkilərində 5,94% səslə altıncı yerdə qərarlaşan namizədlərdən biri olmuşdur. O, prezident seçkilərində Mühafizəkarlar Alyansının ən ciddi namizədlərindən biri hesab olunurdu, lakin populyarlığı Mahmud Əhmədinejaddan nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı idi.
1980-ci illərdə o, İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusuna rəhbərlik etmişdir. Haşimi Rəfsəncaninin prezidentliyi dövründə o, mədəniyyət və islami irşad naziri vəzifəsində işləmişdir.[2] 1994-2004-cü illər arasında İranın milli yayım şirkəti olan İran İslam Respublikasının Səsinin prezidenti olmuş və prezident Rəfsəncaninin dövründə İranın mədəniyyət naziri olmuşdur. 2005-2007-ci illər arasında İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi kimi o, İranın nüvə proqramı üzrə aparılan danışıqlar prosesində əsas iştirakçılardan biri olmuşdur. Danışıqlar prosesindəki iştirakı zamanı o, ölkədə və dünyada geniş tanınmışdır. Laricani nüvə texnologiyası məsələlərində heç bir güzəştə getmək istəməmiş və sələfi Həsən Ruhanini həddindən artıq güzəştlərə getdiyinə görə tənqid etmişdir. Lakin sonrakı fəaliyyətləri zamanı o, praqmatik siyasətçi kimi şöhrət qazanmış və bəzi ekspertlər onu danışıqlar prosesi üçün Əhmədinejaddan daha üstün tərəfdaş hesab etmişdirlər.[2] 2008 və 2012-ci illərdə Qumdan millət vəkili olaraq parlamentə seçilmişdir.[3]
_01.jpg)
2014-cü ildə o, fars dilindən tərcümədə "Rəhbərin ardıcılları" kimi tərcümə olunan "Rəhrovan-e Vilayət" adlı öz partiyasını yaratdığını elan etmişdir. Bəzi siyasi ekspertlər bunu Laricaninin böyük siyasi ambisiyalarının bir sübutu kimi qiymətləndirmişdirlər.[2]
2024-cü ilin may ayında Laricani 2024-cü il prezident seçkilərində İran Prezidenti vəzifəsinə namizəd kimi qeydə alınmış,[4] lakin İranın Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiqlənməmişdir.[5]
2008-2014-cü illər arasında Laricani İran parlamenti (Məclis) olan İslam Şurası Məclisinin üç dəfə sədri seçilmişdir. Mahmud Əhmədinejadın ikinci prezidentliyi dövründə Laricani ilə prezident arasında sonuncunun dövlətin idarə edilməsindəki rolu ilə əlaqədar olaraq münaqişə yaranmışdır. Parlament prezidenti impiçmentlə hədələmiş, Əhmədinejadın kabinetindəki nazirlərindən birini istefaya göndərmiş, Əhmədinejad isə öz növbəsində Məclisin sədrini korrupsiyada ittiham etmişdir.[3] İran hakimiyyətinin islahatçı qanadının nümayəndəsi hesab olunan Həsən Ruhani İran Prezidenti seçildikdən sonra Laricani yenə də onun təşəbbüslərinin əsas tənqidçilərindən biri olmuşdur. Məsələn, parlament prezident tərəfindən təhsil naziri vəzifəsinə irəli sürülmüş namizədə bir neçə dəfə səs verməkdən imtina etmişdir.[2]
Fəridə Mütəhhəri ilə evli olan Əli Laricani İran İslam İnqilabının görkəmli simalarından biri hesab olunan mərhum Ayətullah Mürtəza Mütəhhərinin (1919–1979) kürəkənidir.[6][7] Onların bu evlilikdən iki oğul (Mürtəza (1984-cü il təvəllüd) və Məhəmməd Rza (1989-cu il təvəllüd)) və iki qız (Fatimə (1980-ci il təvəllüd) və Sara (1983-cü il təvəllüd)) olmaqla ümumilikdə dörd övladı dünyaya gəlmişdir.
Vikianbarda Əli Laricani ilə əlaqəli mediafayllar var. |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|
