. Sevgim.az

Subutlara Esaslanan Qiymetlendirme - Wikipedia - Sevgim.az

Ana Səhifə - Subutlara Esaslanan Qiymetlendirme


Sübutlara əsaslanan qiymətləndirmə (ing. Evidence-based assessment, qısaca EBA) — qiymətləndirmə və qərarvermə prosesində elmi cəhətdən etibarlı, yoxlanmış və sübutlarla dəstəklənmiş alətlərin, metodların və göstəricilərin istifadəsini nəzərdə tutan yanaşmadır.[1] Bu anlayış xüsusilə təhsil, psixologiya, sosial iş, səhiyyə və ictimai siyasət sahələrində geniş tətbiq olunur. Sübutlara əsaslanan qiymətləndirmə qərarların elmi əsaslara söykənməsini təmin edərək şəffaflıq, etibarlılıq və effektivlik baxımından əhəmiyyətli rol oynayır.[2] Bu yanaşma həm fərdi səviyyədə (şəxsin bacarıqlarının və ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi), həm də sistem səviyyəsində (proqramların və siyasətlərin qiymətləndirilməsi) geniş istifadə olunur.[3]

Mündəricat

  • 1 Məhdudiyyətlər
    • 1.1 Test seçimi və qiymətləndirmənin yetərsizliyi
    • 1.2 Testin şərhi ilə bağlı problemlər
  • 2 İstinadlar

Məhdudiyyətlər

redaktə

Test seçimi və qiymətləndirmənin yetərsizliyi

redaktə

Psixoloqlara sübutlara əsaslanan qiymətləndirmələr (SAQ) aparmaqda yardımçı olmaq üçün çoxsaylı qaydalar mövcud olsa da, mütəxəssislər bu qaydalara əməl etməkdə tez-tez nöqsanlara yol verirlər.[4] Məsələn, proyektiv testlər uşaq uyğunlaşmasının qiymətləndirilməsində tez-tez istifadə olunur. Tədqiqatlar göstərir ki, peşəkarlar arasında bu qaydalara əməl olunması baxımından xeyli dəyişkənlik müşahidə olunur ki, bu da bəzi hallarda valideynlik qabiliyyətlərinin ümumi səviyyədə adekvat qiymətləndirilməməsinə səbəb olur.[5]

Testin şərhi ilə bağlı problemlər

redaktə

Mütəxəssislər və aidiyyəti qurumlar bəzən ciddi şəkildə yoxlanmamış testlərarası və testdaxili dəyişkənliklərin şərh olunmasını tövsiyə edirlər. Məsələn, normativlərin, etibarlılıq və validlik ölçülərinin ciddi şəkildə müəyyən edilməsi nəticəsində Veksler intellekt testləri (həm böyüklər, həm də uşaqlar üçün) ən etibarlı psixoloji alətlərdən biri hesab olunur. Aidiyyəti qurumlar tez-tez subtest nəticələrinin nəzərə alınmasını tövsiyə edirlər. Lakin tam miqyaslı IQ göstəricilərindən fərqli olaraq, subtest göstəriciləri adətən daha aşağı daxili uyğunluq etibarlılığına malik olur. Bu isə ölçmənin dəqiqliyinin azalmasına və qiymətləndirmə nəticələrində yanlış müsbət və ya yanlış mənfi nəticələrin yaranma ehtimalının artmasına səbəb olur.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Hunsley, John; Mash, Eric J. "Evidence-based assessment". Annual Review of Clinical Psychology. 3 (1). 27 April 2007: 29–51. doi:10.1146/annurev.clinpsy.3.022806.091419. PMID 17716047.
  2. ↑ Sackett, David L.; Rosenberg, William M.C.; Gray, J.A. Muir; Haynes, R. Brian; Richardson, W. Scott. "Evidence based medicine: what it is and what it isn't". BMJ. 312 (7023). 13 January 1996: 71–2. doi:10.1136/bmj.312.7023.71. PMC 2349778. PMID 8555924.
  3. ↑ Jenkins, Melissa M.; Youngstrom, Eric A.; Washburn, Jason J.; Youngstrom, Jennifer Kogos. "Evidence-Based Strategies Improve Assessment of Pediatric Bipolar Disorder by Community Practitioners". Professional Psychology: Research and Practice. 42 (2). April 2011: 121–129. doi:10.1037/a0022506. PMC 3100552. PMID 21625392.
  4. ↑ Ackerman, Marc J.; Ackerman, Melissa C. "Custody evaluation practices: A survey of experienced professionals (revisited)" (PDF). Professional Psychology: Research and Practice. 28 (2). April 1997: 137–145. doi:10.1037/0735-7028.28.2.137. 3 March 2016 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 September 2015.
  5. ↑ Horvarth, Leah S.; Logan, T.K.; Walker, Robert. "Child custody cases: A content analysis of evaluations in practice". Professional Psychology: Research and Practice. 33 (6). December 2002: 557–565. doi:10.1037/0735-7028.33.6.557.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Sübutlara_əsaslanan_qiymətləndirmə&oldid=8221618"
SEVGIM.AZ