 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Pəricahan xanım və ya Pəri Cahan xanım— Quba xanı Fətəli xanın böyük qızı, dövlət xadimi.
| Pəricahan xanım | |
|---|---|
| Pəricahan xanım Fətəli xan qızı | |
| 1796 – 1797 | |
| Əvvəlki | Şeyxəli xan |
| Sonrakı | Şeyxəli xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Quba, Quba xanlığı |
| Vəfat tarixi | XIX əsrin ilk yarısı |
| Vəfat yeri | Dağıstan |
| Atası | Fətəli xan |
| Anası | Gülpəri xanım |
| Həyat yoldaşı | II Mehdi |
| Uşaqları |
Süleymanpaşa Tarkovski Nuh Bikə |
| Dini | Şiə, İslam |
1775-cü ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. O, Quba xanı Fətəli xanın İlisu sultanının qızı Gülpəri xanımdan olan böyük qızıdır.
1786-cı ildə Fətəli xan çətin siyasi vəziyyətdə olarkən qızını Avar nutsalı Ümmə xana nişanlamağa razı olmuş, lakin Pəricahan xanımın azyaşlı olması səbəbindən bu nigah baş tutmamışdır.[1]
1796-cı ildə Dərbəndin mühasirəsi zamanı ruspərəst[2] mövqeyi ilə tanınan Pəricahan xanım, şəhərin süqutundan və Şeyxəli xanın əsir götürülməsindən sonra rus hərbi rəhbərliyinin qərarı ilə Dərbəndə nominal hakim təyin edilmişdir.[3] Lakin o, faktiki olaraq şəhərdə yerləşdirilmiş rus qarnizonunun rəisinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərmişdir.[4] Hökumət fərmanına əsasən, Zubov rus qoşunlarının daxil olduğu ərazilərdə Rusiyaya sadiq olan yerli hakimləri vəzifədə saxlamalı idi. Əgər belə şəxs tapılmazdısa, həmin vəzifəyə xan nəslindən olan etibarlı bir şəxs təyin edilirdi. Pəri Cahan xanım könüllü şəkildə rus düşərgəsinə gəlmiş və Rusiya yönümlü siyasətin tərəfdarı olduğunu göstərmişdi. O, Şeyxəli xana ruslarla mübarizəyə girməməyi tövsiyə etmiş və Zubova Rusiyaya sadiqliklərini ifadə edən adamlar göndərmişdi. Bu səbəbdən o, Dərbəndin hakimi təyin olundu. İmperatriça II Yekaterina Pəricahan xanıma "qələm, sırğalar və üzük" hədiyyə etmişdi, imperatriçanın öz sözlərinə görə, onun davranışında “cəngavərliyə xas bir şey” var idi.[5] Elə həmin il, qrafın göstərişi ilə Pəricahan xanım İlisuda gizlənən kiçik qardaşı Həsən ağa ilə əlaqə saxladı və onu nüfuzlu şəxslərlə birlikdə baş komandanın yanına göndərdi. İmperatorun iradəsinə əsasən, baş komandan ona brilliantla bəzədilmiş qələm hədiyyə etdi və onu Quba xanı təyin etdi.[6]
1806-cı ildə Dərbənd ərazisi nəhayətliklə Rusiya imperiyasına birləşdirildi və xan titulu ləğv edildi. Xanlığın inzibati idarəsi, Dərbənd şəhərinin özü istisna olmaqla, Dərbənd hərbi komendantının tabeliyində Pəricahan xanımla evli olan Tərki şamxalı Mehdi şamxala həvalə olundu.[7]
1818-ci ilin dekabrında Pəricahan xanımın Qızılyar şəhərinə köçdüyünə dair ehtimallar mövcuddur. Onun sonrakı taleyi barədə məlumat yoxdur.
1796-cı ildə, rusların Dərbənddə olduğu dövrdə, Pəricahan xanımatası Məhəmməd xanın vəfatından sonra Tərki şamxalı elan edilmiş Mehdi bəyə ərə getmiş və bu evliliyindən iki övladı olmuşdur:[8]
Quba xanı Fətəli xanın kiçik oğlu, dövlət xadimi Həsən xanın bacısıdır.
 |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|