 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
Madaqaskar yarasası və yaxud Aye-aye (lat. Daubentonia madagascariensis) — Madaqaskar adasında yaşayan, nadir və maraqlı primat növü. Dünyanın ən qəribə və az tanınan heyvanlarından biri olan bu yarasa, xüsusilə fiziki xüsusiyyətləri və təkamül prosesi ilə diqqət çəkir. Gecə aktiv olan yarasa, özünəməxsus adaptasiya xüsusiyyətlərinə və həyat tərzinə sahibdir.[3]
| Madaqaskar yarasası | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
,_Tsimbazaza_Zoo,_Madagascar_(3897947810).jpg) | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Madaqaskar yarasası |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Madaqaskar yarasası Daubentoniidae ailəsinə məxsusdur və Daubentonia cinsinin yeganə üzvüdür. Bu, onun nisbətən nadir bir primat növü olduğunu göstərir. Madaqaskar yarasasının taksonomiyası, onun yaxın qohumlarının təbiətdəki digər yarasaların və primatların çox fərqli xüsusiyyətlərindən ayrılmasını təmin edir. Madaqaskar yarasasının nəsli, təkamül prosesində çox fərqli bir yola qədəm qoyub. Madaqaskar yarasasının təkamülü, meşəlik və tropik ərazilərdə yaşamış başqa primatlardan daha çox adaptasiya tələb edib. Təbiətdəki digər yarasa növləri ilə müqayisədə, Madaqaskar yarasasının uzun barmağı təkamül prosesində yaranmış və onun xüsusi qidalanma tərzinə uyğunlaşmış bir xüsusiyyətdir.[4]
Madaqaskar yarasası kiçik bədənli, gecə həyatı keçirən primatdır. Onun bədəni orta ölçüdədir, ancaq başı böyük və gözləri çox genişdir. Bu xüsusiyyətlər, aye-ayenin qaranlıq meşələrdə daha yaxşı görməsinə imkan verir.[5]
Madaqaskar yarasasının başqa bir adı olan Aye-aye adı, Madaqaskar adasında yaşayan bu nadir və qeyri-adi heyvanın yerli dilindən götürülmüşdür. "Aye-aye" adı, yerli Malqiş dilli cəmiyyətlərində istifadə edilən "ay-ay" və ya "ai-ai" səsli ifadələrinə əsaslanır. Bu səsli ifadə, heyvanın adının bir növ təkrarı olaraq, heyvanın çıxardığı səslərlə əlaqələndirilir. Latınca isə, aye-ayenin elmi adı "Daubentonia madagascariensis"dir. Daubentonia cinsi adı, XVIII əsr fransız təbiətşünası M. Daubentonun adından götürülmüşdür. Bu təbiətşünas heyvanın tədqiqində mühüm rol oynamış və ilk dəfə olaraq aye-aye haqqında ətraflı məlumat vermişdir. Madagascariensis isə, heyvanın Madagaskar adasında yerləşdiyini göstərən latın mənşəli bir termindir.[7]
Madaqaskar yarasası yalnız Madaqaskarda mövcuddur və bu adanın tropik meşələrində yaşayır. Madaqaskar həm florası, həm də faunası ilə dünya miqyasında bənzərsizdir. Madaqaskar yarasası bu ekosistemdə əsasən gecə ov edir və yemək tapmaq üçün çox çevik və adaptiv bir üsuldan istifadə edir. Əsas qida mənbələri ağaclarda yaşayan böcəklər, qurbağalar, meyvələr və ağacların şirələridir. Çox nadir və təkbaşına yaşayan bir heyvandır. Onun gecə fəaliyyəti, ətraf mühitə uyğun olaraq, gündüz saatlarında gizlənərək dincəlməsini təmin edir. Təbiətdə, xüsusilə ağacların gövdələrində və qabıqlarında böcəkləri taparaq qidalanır. Uzun barmağı bu məqsədlə xüsusi olaraq təkamül etmişdir.[8][9]
Madaqaskar yarasası Madaqaskarda yaşayan yerli əhali tərəfindən bəzən uğursuzluq kimi qəbul edilir. Onun qeyri-adi görünüşü və xüsusiyyətləri, bir çox yerli əhali üçün bədbəxtlik və ya ölümə işarə edir. Bu səbəbdən aye-ayeni öldürmək və ya ona zərər vermək hallarına rast gəlmək mümkündür. Bu da, onların azalmasına səbəb olur. Bununla yanaşı, Madaqaskarın tropik meşələrinin sürətlə azalması, aye-ayenin təbii yaşayış mühitini məhv edir.[10]
Madaqaskar yarasası Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Cəmiyyəti (IUCN) tərəfindən "təhlükədə olan" növ olaraq siyahıya alınıb. Bu, onun nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşdiyini göstərir. Madaqaskarda müəyyən sahələrdə təbiətin qorunması məqsədilə milli parklar yaradılsa da, bu tədbirlər yetərli deyil. Madaqaskar yarasasının qorunması, həm də yerli əhali ilə əməkdaşlıq tələb edir. Aye-ayenin əhəmiyyəti və ekologiyası barədə yerli əhalini maarifləndirmək vacibdir. Həmçinin, bu heyvanın qorunması yalnız aye-aye üçün deyil, eyni zamanda Madaqaskardakı digər növlərin də qorunmasına kömək edəcək.[11]
 |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|
