 |
 |
Sevgim.az |  |
 |
"Avey" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu — 1989-cu il 22 fevral tarixində Azərbaycan Nazirlər Sovetinin 99 nömrəli qərarı ilə Qazax rayonunda yaradılmış tarix-memarlıq qoruğu.[1][2]
| "Avey" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Yaradılma tarixi | 22 fevral 1989 |
| Tabelik | Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi |
| Ştat sayı | 34 nəfər |
| Baş qərargah | Qazax şəhəri, Səməd Vurğun küçəsi 28 |
|
|
|
| Rəsmi saytı | avey-heritage.az |
Avey Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun sahəsi 3613 hektardır. Qoruğun 3 filialı mövcuddur.[2]
Qazax rayonunun Yuxarı Əskipara kəndindədir. Qoruğun ən geniş əraziyə malik filialı olub 2783 ha ərazini əhatə edir.[2] Filial ərazisində V-VII əsrlərə aid alban məbədi, XII əsrə aid yeraltı su kəməri, qüllə, türbə, Qatır körpüsü, Kazım körpüsü, Qulucanlı körpüsü, Koroğlu qülləsi və qədim hamam qalıqları, XIV əsrdə salınan yeraltı yol, XVI əsrdə inşa edilən Şəhərgah qalası kimi abidələr mövcud olmuşdur. Kənd 8 iyun 1992-ci il tarixdə Ermənistan ordusu tərəfindən işğal edildikdən sonra bütün tarixi mədəniyyət abidələri dağıdılaraq yandırılıb.[1]
Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndinin ərazisindədir. Filialın nəzdinə 800 ha sahə ayrılmışdır.[2] Damcılı filialının ərazisinə dünya əhəmiyyətli arxeoloji abidə olan Damcılı mağara düşərgəsi və digər abidələr daxildir. Ərazidə ilk dəfə 1953–1957-ci illərdə arxeoloji qazıntılar aparılıb. Bu tədqiqatın nəticəsində Avey dağında daş dövrünə aid 30-a yaxın mağara və iki minə yaxın alət aşkar olunub. 2015-ci ilin yayında imzalanmış memorandum sənədinə əsasən yaponiyalı və azərbaycanlı mütəxəssislər bu ərazilərdə arxeoloji tədqiqat işləri aparmağa başlamışdırlar.[1]
Qazax rayonunun Abbasbəyli kəndindədir. Sahəsi 30 ha olan filial Göyəzən dağının ərazini təşkil edir.[2] Göyəzən dağının ətəklərində orta əsrlərə aid yeddi bürclü qala divarı və dördkünc bina qalıqları, həmçinin bir neçə mağara aşkar olunub. Dağın şimalında isə bir alban qalasının qalıqları tapılmışdır.[1]
Avey Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun ərazisində 56 abidə qeydiyyata alınmışdır. Bu abidələrdən 1-i dünya, 33-ü ölkə, 22-si isə yerli əhəmiyyətlidir. Onların 15-i memarlıq, 36-sı arxeoloji, 5-i dekorativ tətbiqi-sənət nümunəsidir. Abidələrdən 13-ü sərhəd zolağında, 14-ü isə işğal altındadır.
Qoruq ərazisində yerləşən 18 müxtəlif tarixi abidənin adı isə qeydiyyata alınması üçün Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinə təqdim olunmuşdur. Həmin abidələrdən 2-si işğal altındadır.[2]
Bu siyahıda Avey Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun tabeliyində olan abidələrin adları və inventar nömrələri verilmişdir:[3][4]
 |
 |
SEVGIM.AZ |  |
 |
|