Afrika Leyleyi - Wikipedia - Sevgim.az

• Aləm: Animalia
• Şöbə: Chordata
• Sinif: Aves
• Dəstə: Ciconiiformes
• Fəsilə: Ciconiidae
• Cins: Leptoptilos
• Növ: Leptoptilos crumenifer

Afrika leyləyi Leptoptilos cinsinə aid üç növdən biridir. Digər iki növ isə Asiyada yaşayan Böyük Adjutant (Leptoptilos dubius) və Kiçik Adjutant (Leptoptilos javanicus) quşlarıdır.

• Bədəni: Afrika leyləyinin hündürlüyü 120-150 sm arasında dəyişir, qanad açılımı isə 2,6-3,2 metrə qədər çatır. Bu qanad açılımı onların dünyanın ən iri uçan quşlarından biri olmasının səbəbidir. Başları tüksüz və çılpaq olur, qırmızımtıl-boz rəngdədir. Bu xüsusiyyət onların leşlə qidalanarkən gigiyenik olmasına kömək edir. Boyunlarının altından sallanan böyük hava kisəsi (gular kisəsi) diqqəti çəkir.^[4]
• Çəkisi: Bu quşların çəkisi 4-8 kq arasında dəyişir. Erkəklər adətən dişilərdən daha böyük olur.
• Lələkləri: Qarın hissəsi ağ, qanadları və kürəyi isə tünd boz və ya qara rəngdədir.
• Dimdik: Uzun və güclü dimdikləri var ki, bu da onların leşləri parçalamaqda üstünlüyünü artırır.

Afrika qitəsinin Sahara səhrasından cənubda yerləşən bölgələr:

• Açıq savannalar
• Bataqlıq ərazilər
• Çay və göl sahilləri
• İnsan məskunlaşmalarına yaxın ərazilər

Bu quşlar su mənbələrinə yaxın ərazilərdə daha çox müşahidə edilir. İnsanların atdığı tullantılar və məişət zibilləri də onların əsas cəlbedici məkanlarından biridir.^[5]

• Leşlər: Əsasən heyvan qalıqları ilə qidalanırlar. Tüksüz başları və güclü dimdikləri leşlərin parçalanmasını asanlaşdırır.
• Həşəratlar: Böcəklər, termitlər və digər həşəratlarla qidalanırlar.
• Kiçik heyvanlar: Kiçik məməlilər, sürünənlər, qurbağalar və balıqlar da qida siyahısındadır.
• Məişət tullantıları: Qidalanma zamanı məişət tullantılarından da istifadə edirlər.^[6]

Afrika leyləklərinin çoxalma dövrü yaşadıqları ərazilərdən asılı olaraq fərqli vaxtlarda baş verir. Onların çoxalma xüsusiyyətləri:

• Yuvalama: Yuvalarını əsasən hündür ağaclarda və ya qayalarda qururlar.
• Yumurta: Dişi quş adətən 2-3 yumurta qoyur. Yumurtaların inkubasiya dövrü təxminən 30 gün çəkir.
• Bala baxımı: Bala quşlar valideynləri tərəfindən uzun müddət qidalanır. Valideynlər dimdiklərində gətirdikləri yeməyi balalarına verir.^[7]

• Sosiallıq: Afrika leyləkləri çox vaxt böyük qruplar şəklində yaşayır.
• Uçuş: Onlar güclü qanadları sayəsində uzun müddət havada qala bilirlər. Səmada uçarkən qanadlarını geniş açıb süzmək onların ən çox rast gəlinən davranışıdır.
• Səs çıxarma: Afrika leyləkləri sakit quşlardır, lakin cütləşmə dövründə xüsusi səslər çıxara bilirlər.^[8]

Marabu leyləkləri ekosistem üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Onlar təmizləyici rol oynayaraq, leşləri yeyir və ətraf mühitdə gigiyenanı təmin edirlər. Bu, xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almağa kömək edir.

Afrika leyləkləri hal-hazırda IUCN tərəfindən "ən az narahatlıq doğuran" növ kimi təsnif edilir. Lakin onların populyasiyasına bəzi amillər mənfi təsir göstərir:^[9]

• Meşələrin qırılması: Onların yuva qurduğu ağacların kəsilməsi təhlükə yaradır.
• Çirklənmə: İnsan tullantılarının və zəhərli kimyəvi maddələrin artması bu quşların sağlamlığına təsir edir.
• Ovçuluq: Bəzi bölgələrdə onların lələkləri və bədən hissələri üçün ovlanması müşahidə edilir.

• Afrika leyləkləri tez-tez "ölüm quşu" və ya "leylək ağası" adlandırılır. Bu ad onların leşlərlə qidalanma vərdişləri ilə əlaqədardır.
• Onların hava kisələri cütləşmə dövründə xüsusi olaraq şişirilir və cəlbedici görünüş yaradır.
• Qanadlarının genişliyi onları quru və isti iqlim şəraitində uzun məsafələr qət etməkdə ideal edir.

•  
  Mikumi Milli Parkı, Tanzaniya
•  
  Böyük Afrika leyləyi, Britaniya Şərqi Afrikası
•  
  Afrika leyləyi skeleti
•  
  Afrika leyləyinin kəllə skleti
•  
  Qanadların yayılması, Uqanda
•  
  Yayılan qanadlar, Efiopiya
•  
  Fil cəsədi ilə qidalanan Afrika leyləyi
•  
  Uqandada balıqçı qayıqlarında Afrika leyləyi

• Brown, Leslie H.; Urban, Emil K.; Newman, Kenneth B. The Birds of Africa. I. Academic Press. 1982. ISBN 978-0121373016.
• Elliott, A. Family Ciconidae (Storks). 1 (Handbook of the birds of the world). Barcelona: Lynx Edicions. del Hoyo, J.; Elliott, A.; & Sargatal, J. (Eds). 1992. ISBN 84-96553-42-6.
• Hancock, James A.; Kushlan, James A.; Kahl, M. Philip. Storks, Ibises, and Spoonbills of the World. Academic Press. 1992. ISBN 978-0123227300.
• Lack, David. Ecological adaptations for breeding in birds. Chapman and Hall. 1968. ISBN 978-0412112201.
• Sibley, Charles G.; Monroe Jr., Burt. Distribution and Taxonomy of Birds of the World. Yale University Press. 1991. ISBN 978-0300049695.
• Sinclair, Ian; Teske, Robert T. Field Guide to Birds of South Africa. New Holland Publishers. 1997. ISBN 978-1868255108.
• Гладков, Н. А.; Михеев, А. В. (Ред.). Жизнь животных. 5. Птицы. М.: Просвещение. 1970.
• Коблик Е. А. Разнообразие птиц (по материалам экспозиции Зоологического музея МГУ. Ч. 1 (Класс Птицы, Отряды Страусообразные, Тинамуобразные, Пингвинообразные, Гагарообразные, Поганкообразные, Буревестникообразные, Пеликанообразные, Аистообразные, Фламингообразные, Гусеобразные, Грифы Нового Света, Соколообразные). Издательство МГУ. 2001. ISBN 5-211-04072-4.

• Marabou Stork – The Atlas of Southern African Birds
• Hollamby, Simon; və b. "Clinical Pathology of Nestling Marabou Storks in Uganda". 2012-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-08. (#explicit_et_al)