. Sevgim.az

Ozbekler - Wikipedia - Sevgim.az

Ana Səhifə - Ozbekler

Özbəklər – Türk xalqlarından biri. Özbəklər Özbəkistanda əhalinin 80%-dən çoxunu təşkil edir[16][17][18] , həmçinin kompakt halda Əfqanıstanda , Tacikistanda , Qazaxıstanda , Qırğızıstanda , Türkmənistanda və Pakistanın Kəraçi şəhərində , dağınıq halda isə dünyanın bir çox ölkəsində yaşayırlar. Özbəklər türk xalqlarının uyğur qrupuna aiddir.

Özbəklər
özb. Oʻzbeklar
Əl-Xarəzmi
Əbunəsr Fərabi
Əl-Biruni
İbn Sina
Sultan Mahmud Qəznəli
Əhməd Yəsəvi
Cəlaləddin Mənguberdi
Əmir Teymur
Fayl:Əli Quşçu.jpg Fayl:Alisher Navoiy's Portrait.jpg
Sultan Şahrux
Uluqbəy
Əli Quşçu
Əlişir Nəvai
Məhəmməd Şeybani
Sultan Babur
Əkbər şah
II Abdulla xan Şeybani
Sultan Şahcahan
Sultan Övrəngzeb (Aləmgir)
Əbdürrauf Fitrət
Abdulla Qədiri
Həmzə Həkimzadə Niyazi
İslam Kərimov
Əbdül Rəşid Dostum
Rüstəm Qasımcanov
Rahmonberdi Madazimov
Urinboy Rahmonov
Ümumi sayı
30-35 milyon
Yaşadığı ərazilər
Özbəkistan Özbəkistan 25 200 000 (2015)[1]
Əfqanıstan Əfqanıstan 3,843,000 (2018)[2]
Tacikistan Tacikistan 1,330,000 (2018)[3]
Qırğızıstan Qırğızıstan 940 000 (01.01.2020)[4]
Qazaxıstan Qazaxıstan 605 137 (2020)[5]
Türkmənistan Türkmənistan 407 109 (1995)[6][7]
Rusiya Rusiya 289 862 (2010)[8]
Türkiyə Türkiyə 75 000 [9]
Pakistan Pakistan 70 000 [10]
ABŞ ABŞ 50 000-80 000 [11][12]
Ukrayna Ukrayna 12 353 (2001)[13]
Çin ÇXR 10 569 (2010)[14]
Monqolustan Monqolustan 260 (2010)[15]
Dili

Özbək dili

Dini

İslam

Qohum xalqlar

Türk xalqları

Mündəricat

  • 1 Adın mənşəyi
  • 2 Məskunlaşma arealı
  • 3 Əfqanıstan
  • 4 Tacikistan
  • 5 Məşhur özbəklər
  • 6 Xarici keçidlər
  • 7 İstinadlar

Adın mənşəyi

redaktə

Men Oʻzbekman oʻzimga bekman – mən Özbəyəm özümə bəyəm. Yəni, mən müstəqiləm deməkdir.

Məskunlaşma arealı

redaktə

Əfqanıstan

redaktə

Özbəklər Əfaqanıstanda Puştunlardan, Taciklərdən və Həzaralardan sonra ölkə əhalisinin 4-cü ən böyük etnik qrupudurlar. Əksər təxminlərə əsasən onlar ölkə əhalisinin 9%-ini təşkil edirlər.

Özbəklərin Əfqanıstanda məskunlaşdıqları vilayətlər :

  • Fəryab vilayəti – 53.5%[19]-i özbəklərdir .
  • Cövzcan vilayəti – 39.5%[20]-i özbəklərdir .
  • Səməngan vilayəti – 22.1%[21]-i özbəklərdir .
  • Səri-Pul vilayəti – 19%[22]-i özbəklərdir .
  • Bəğlan vilayəti – 12%[23]-i özbəklərdir .
  • Bədəxşan vilayəti – 12%[24]-i özbəklərdir .
  • Bəlx vilayəti – 10.7%[25]-i özbəklərdir .
  • Badğis vilayəti – 5%[26]-i özbəklərdir .
  • Təxar vilayəti
  • Pərvan vilayəti
  • Herat vilayəti
  • Nimruz vilayəti
  • Qövr vilayəti
  • Pəktika vilayəti
  • Qəzni vilayəti – 0.1%[27]-i özbəklərdir .
  • Künduz vilayəti
  • Kabil vilayəti

 

Tacikistan

redaktə

2000-ci ildə Tacikistanda aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən özbəklər ölkə əhalisinin 15.3%-ni təşkil edirlər. Özbəklər Soğd vilayətinin əhalisinin 19.1%-ni, Xatlon vilayətinin əhalisinin 15.6%-ni təşkil edirlər.

Məşhur özbəklər

redaktə
  • Əl-Xarəzmi – Alim.
  • Əbunəsr Fərabi – filosof.
  • Əl-Biruni – Alim.
  • İbn Sina – təbib.
  • Sultan Mahmud Qəznəli – sərkərdə.
  • Əmir Teymur – sərkərdə.
  • Uluqbəy – Alim.
  • Əlişir Nəvai – şairi.
  • Sultan Babur – şairi.
  • Həmzə Həkimzadə Niyazi – şairi.
  • İslam Kərimov – Özbətistan Respublikasının prezidenti.
  • Şahzoda – müğənni.
  • Yulduz Usmanova – müğənni.
  • Zülfiyyə – şairi.

Xarici keçidlər

redaktə
  • United Nations BMT – nin 2005-ci ilə olan məlumatlarına əsasən Özbəkistan əhalisinin 80%-ni Özbəklər təşkil edir
  • unstats.un.org  : 26.02.1999 census of Kazakhstan Republic
  • Узбеки Турции Arxivləşdirilib 2012-02-10 at the Wayback Machine
  • unstats.un.org :24.03.1999 census of Kyrgyzstan Republic

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Özbəkistan Dövlətinin Statistika Komitəsi Arxivləşdirilib 2015-02-12 at the Wayback Machine nin rəsmi məlumatlarına əsasən Özbəkistan əhalisnin 81,7% Arxivləşdirilib 2011-02-06 at the Wayback Machine-ni özbəklər təşkil edir və 1 yanvar 2014-cü il tarixinə Özbəkistan əhalisnin sayı 30 492 800 Arxivləşdirilib 2014-05-25 at the Wayback Machine nəfərdir. Bu məlumatlara nəzərə alınaraq Özbəkistanda təxminən 24 milyon 912 min 600 nəfər özbəyin yaşadığı ehtimal edilir.
  2. ↑ "Afghan Population: 34,940,837 (July 2018 est.) [Uzbeks = 11%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. 29 April 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2019.
  3. ↑ "Population: 7,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. 2001-03-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-10.
  4. ↑ "Численность постоянного населения Кыргызской Республики по отдельным национальностям в 2009-2018 гг.". 2018-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-20.
  5. ↑ "Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2020 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. 2020-05-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-27.
  6. ↑ Asgabat.net-городской социально-информационный портал :Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году. Arxivləşdirilib 2016-03-10 at the Wayback Machine
  7. ↑ Population census of Turkmenistan 1995, Vol. 1, State Statistical Committee of Turkmenistan, Ashgabat, 1996
  8. ↑ Портал "Всероссийская перепись населения 2010 года" - Окончательные итоги Всероссийской переписи населения 2010 года: Национальный состав населения Российской Федерации Arxivləşdirilib 2013-12-04 at the Wayback Machine
  9. ↑ "Yangi Dunyo". 2014-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-16.
  10. ↑ Rhoda Margesson (January 26, 2007). «Afghan Refugees: Current Status and Future Prospects» p.7 Arxivləşdirilib 2021-01-12 at the Wayback Machine. Report RL33851, Congressional Research Service.
  11. ↑ "Новое исследование: Американские узбеки". 2011-11-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-25.
  12. ↑ "Посол США: В Америке — "нашествие узбеков"". 2016-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-20.
  13. ↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Ukraine 2001 Arxivləşdirilib 2012-05-26 at Archive.today
  14. ↑ 中华人民共和国国家统计局: 2-1 全国各民族分年龄、性别的人口 Arxivləşdirilib 2015-09-24 at the Wayback Machine
  15. ↑ Монгол Улсын хүн ам, орон сууцны 2010 оны тооллого :Хүн ам, орон сууцны 2010 оны толлого тооллогын үр дүн Arxivləşdirilib 2013-10-25 at the Wayback Machine
  16. ↑ "Özbəkistan Dövlət Hakimiyyəti Portalı". 2009-08-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
  17. ↑ "CİA – The World Factbook : Uzbekistan". 2016-07-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
  18. ↑ "healthexpo.org : Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996)". 2011-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
  19. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
  20. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
  21. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2011-05-31 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-31.
  22. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
  23. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-29.
  24. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
  25. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
  26. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-06-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2010-07-29.
  27. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-03.
Etnik qrup haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.


Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Özbəklər&oldid=7747060"
SEVGIM.AZ