Çoban Qurbanoğlu Kurqanı — tarixi tunc dövrünə təsadüf edən ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir. Azərbaycan Respublikasının Qazax Rayonunun Daş Salahlı kəndinin Xəzallının Ağzı deyilən ərazisində yerləşir.[1][2] Son Tunc - Erkən Dəmir dövrünə aid ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
Qazax Rayonunun Daş Salahlı Kəndinin Xəzallının Ağzı ərazisində Çoban Qurbanoğlu məzarının ətrafında , Avey Dövlət Tarix-Mədəniyyət qoruğunun tərkibində yerləşir. Hündürlüyü 1.5 metr diametri isə 4 metrdir.[1]
Kurqan Tunc dövrünə aiddir. 1961-ci ildə Aparılan tədqiqat işləri bunu təsdiqləyir.[2] Tədqiqatlar zamanı Tunc dövrünə aid yaşayış yerləri və çoxlu daş-torpaq kurqanları aşkar edilmişdir [3]. Çoban Qurban oğlu kurqanı və ətrafındakı digər kurqanlar kompleksinin tarixi e.ə. II minilliyin sonu - I minilliyin əvvəllərinə təsadüf edir. Bu dövr Azərbaycan ərazisində ibtidai icma quruluşunun son mərhələsi olan Tunc və Erkən Dəmir dövrləri ilə xarakterizə olunur.
Yerləşməsi: Daş Salahlı kəndinin "Xəzallının Ağzı" ərazisində, Çoban Qurbanoğlu məzarının ətrafında yerləşir. Həmçinin, Daş Salahlı kəndinin girəcəyində, yolun sağ tərəfində də böyük bir kurqan olduğu qeyd olunur.
Ölçüləri: Mənbələrdə fərqli kurqanların ölçüləri verilsə də, ümumilikdə bu kurqanların oval və ya dairəvi formalı olduğu, hündürlüklərinin təxminən 0.6 metrdən 1.5 metrə qədər, diametrlərinin isə 4 metrdən 60 metrdən çox (böyük kurqanlar üçün) olduğu göstərilir. Onlar çoxlu daş və qaratorpaq töküntüsündən ibarətdir.
Əhəmiyyəti: Daş Salahlı kurqanı, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş və Dövlət mühafizəsinə götürülmüş Daşınmaz Tarix və Mədəniyyət abidələrindən biridir. Onun qeydiyyat nömrəsi 1252-dir. Bu, abidənin ölkə üçün böyük tarixi və arxeoloji dəyərini göstərir.
Daş Salahlı kurqanı Azərbaycanın qədim tarixi dövrləri, o cümlədən Tunc və Erkən Dəmir dövrünün mədəniyyəti, dəfn adətləri və yaşayış tərzləri haqqında dəyərli məlumatlar verən mühüm arxeoloji komplekslərdən biridir.
Əlavə olaraq, Daş Salahlı kəndinin ərazisində, eyni adlı Paleolit dövrünə aid Daş Salahlı mağarası da mövcuddur ki, bu da bölgənin qədim insan məskənlərindən biri olduğunu sübut edir. Kurqan və mağara abidələri Qazax rayonunun zəngin tarixi irsinin bir hissəsidir.
Çoban Qurbanoğlu kurqanı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş və Dövlət mühafizəsinə götürülmüş Daşınmaz Tarix və Mədəniyyət abidələrindən biridir. Qeydiyyat nömrəsi 1252-dir.[2]
1961-ci ildə Qazax arxeoloji ekspedisyasının apardığı tədqiqatlar zamanı aşkar edilmiş və qeydə alınmışdır.[1][2]